ΔΕΠΥ και Ομοιοπαθητική Ιατρική

ΔΕΠΥ και Ομοιοπαθητική Ιατρική

Άρθρο του Ομοιοπαθητικού Ιατρού Λεωνίδα Ε. Βελλόπουλου. 

Τι είναι η ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) ;

Διεθνώς ονομάζεται Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) ή Attention Deficit Disorder (ADD) και αφορά περίπου το 5% κυρίως του μαθητικού πληθυσμού. Η διάγνωση γίνεται συνήθως όταν τα παιδιά ξεκινούν το σχολείο και τα χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι η διάσπαση της προσοχής, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα.

Ποιες είναι οι αιτίες της ΔΕΠΥ ;

Η Κληρονομικότητα, το στρες κατά την εγκυμοσύνη μαζί με χρήση αλκοόλ , τσιγάρου αλλά και γενικότερα η έκθεση του παιδιού σε τοξικές ουσίες πιθανόν να παίζουν κάποιον ρόλο. Όμως τα πραγματικά αίτια δεν έχουν βρεθεί.  Ο εγκέφαλος των παιδιών αυτών έχει διαφορές στον τρόπο λειτουργίας και τον μεταβολισμό του σε σχέση με εκείνων των συνομήλικων τους.

Ας έχουμε στο μυαλό μας και να μην παραγνωρίζουμε την σημασία του οικογενειακού περιβάλλοντος  και των απαιτήσεων της σύγχρονης κοινωνίας ως προς τα μοντέλα συμπεριφοράς , καθώς και το πώς διάφορες φαρμακευτικές παρεμβάσεις μπορούν να επηρεάσουν .

Αν δούμε λίγο πιο αναλυτικά τα συμπτώματα, θα παρατηρήσουμε και με βάση το score DSM-V πώς διακρίνουμε 3 τύπους:

• Ο 1^ος με Παρορμητικότητα-Υπερκινητικότητα, δηλαδή με δυσκολία να μείνει σταθερός σε μια θέση, κουνά χέρια και πόδια, τρέχει και σκαρφαλώνει υπερβολικά, μιλάει συνεχώς, διακόπτει τους άλλους, δεν μπορεί να περιμένει στην σειρά του, στα παιχνίδια δεν ακολουθεί τους κανόνες, δεν σκέπτεται πριν αντιδράσει.
• Ο 2^ος είναι με το στοιχείο της έντονης Απροσεξίας, έχοντας χαμηλό βαθμό συγκέντρωσης άρα αποσπάται και εύκολα, δεν δίνει σημασία στις λεπτομέρειες, κάνη λάθη, χάνει πράγματα και γενικά είναι ανοργάνωτος.
• Και ο 3^ος τύπος ο οποίος είναι ο συνδυασμός των πρώτων 2.

Ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό της ΔΕΠΥ είναι η συνύπαρξη με αυτήν και άλλων ψυχικών και αναπτυξιακών διαταραχών, όπως η δυσλεξία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία, δυσκολία στον λόγο και τον συντονισμό των κινήσεων, διαταραχές άγχους, συναισθημάτων, εναντιωματικής συμπεριφοράς αλλά και την ύπαρξη τικ .

Όλες αυτές οι δυσκολίες οδηγούν τα παιδιά αυτά σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, με αυξημένο στρες και στην ενήλικη ζωή τους, επομένως χαμηλή παραγωγικότητα, προβληματικές διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις και ορισμένες φορές και επιθετική συμπεριφορά.

Η φαρμακευτική αγωγή που συνήθως δίνεται από την συμβατική ιατρική ακούει στις χημικές ουσίες μεθυλφαινιδάτη και ατομοξετίνη. Η πρώτη είναι ένας διεγέρτης του κεντρικού νευρικού συστήματος και αν και παράδοξο να δίνουμε μια ουσία που διεγείρει, μάλλον επιδρά στον εγκέφαλο αλλάζοντας την ψυχική και συμπεριφορική αντίδραση του ατόμου. Λέμε μάλλον διότι ο μηχανισμός δράσης της στην ΔΕΠΥ είναι άγνωστος. Η δεύτερη ουσία είναι ένας επιλεκτικός αναστολέας της νοραδρεναλίνης δηλαδή αυξάνει την ποσότητα της νοραδρεναλίνης στον εγκέφαλο με στόχο την βελτίωση της συγκέντρωσης και του αυτοελέγχου.

Όπως σε κάθε αλλοπαθητική φαρμακευτική αγωγή υπάρχουν και παρενέργειες. Η πιο συνήθεις είναι η ανησυχία, τρέμουλο, ζαλάδα, κεφαλαλγίες, άγχος, εκνευρισμός, γαστρεντερικές ενοχλήσεις, καρδιακή αρρυθμία, αυξημένη αρτηριακή πίεση και σε ορισμένες περιπτώσεις ψύχωση ( συμπεριλαμβανομένων και  παραισθήσεων) κ.α. Συνυπάρχει μειωμένη όρεξη και έχει παρατηρηθεί μείωση στην ανάπτυξη των παιδιών αυτών.

Ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα των ασθενών αυτών υπάρχουν επίσης διαφορετικά μοντέλα ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης των παιδιών αλλά και των γονέων τους.

Είναι όμως ορθή μια τέτοια αντιμετώπιση , προσπαθώντας να παρέμβουμε στην βιοχημεία του οργανισμού και κάτω από ποιες συνθήκες και πότε ;

Αυτό το οποίο είναι κοινά αποδεκτό, είναι πως η διάγνωση ενός παιδιού με ΔΕΠΥ είναι πραγματικά δύσκολη. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως δεν μπορούμε να εντάσσουμε φυσιολογικές συμπεριφορές σε παθολογίες. Τι εννοούμε ;

Τα επιβαλλόμενα μοντέλα συμπεριφοράς μέσω των εκπαιδευτικών συστημάτων  των σύγχρονων κοινωνιών επιτάσσουν μια καθοδηγούμενη ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη περιορίζοντας τις αναγκαίες ελευθερίες έκφρασης και δημιουργικότητας του κάθε παιδιού. 

Η παρατήρηση των πρώτων συμπτωμάτων που εν συνεχεία θα αποτελούσαν τα διαγνωστικά κριτήρια της ΔΕΠΥ συνέπεσε χρονικά με την θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, δηλαδή η συμπεριφορά των παιδιών μπήκε σε ένα συγκεκριμένο «καλούπι», ώστε να είναι αποδεκτή. Αργότερα, η ΔΕΠΥ συσχετίστηκε με την ελλειμματική προσοχή και τις παρορμήσεις.

Συνήθως τα παιδιά που έχουν πρόβλημα στο σχολείο παραπέμπονται στον παιδοψυχίατρο, γιατί ;

Η ΔΕΠΥ στην προσχολική ηλικία δεν μπορεί να τεθεί, διότι είναι δύσκολο να χαρακτηριστεί η συμπεριφορά ενός παιδιού ως υπερκινητική – απρόσεκτη – παρορμητική , καθώς σχεδόν όλα τα παιδιά αυτής της ηλικίας είναι σε έναν βαθμό απρόσεκτα και υπερκινητικά, χαρακτηρίζονται όμως με εναντιωματική συμπεριφορά και προς τους συνομηλίκους τους και προς τους ενηλίκους . Επίσης, σπάνια τα παιδιά της ηλικίας αυτής βρίσκονται σε καταστάσεις που απαιτείται διατήρηση της προσοχής.

Αργότερα στην σχολική ηλικία πια,  συνεχίζονται οι συγκρούσεις με τους συνομηλίκους, εμφανίζουν δυσκολίες στην οργάνωση των σχολικών εργασιών και μειωμένη σχολική επίδοση, ακόμη και τα παιδιά με φυσιολογική ή και αυξημένη νοημοσύνη. Συχνά έχουν δυσκολίες στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως στην τακτοποίηση του προσωπικού τους χώρου και την προσωπική υγιεινή.

Επιπλέον, τα παιδιά αυτής της ηλικίας συχνά έχουν

συνοδά προβλήματα, αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων, δυσκολίες με τον ύπνο, εναντιωματική συμπεριφορά και ενούρηση.

Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας μια σημαντική παράμετρο. Είναι όλα τα παιδιά ίδια ; Είναι όλοι οι άνθρωποι ίδιοι ; Παίζει ρόλο το οικογενειακό , το κοινωνικό και σχολικό περιβάλλον ; Το κάθε παιδί δεν επιζητά την προσοχή, την έκφραση και την αναγνώριση των προσπαθειών του; Του παρέχουμε ένα πραγματικά Υγιές περιβάλλον ώστε να αναπτυχθεί πνευματικά και ψυχοσυναισθηματικά ;

Η οικογένεια μεταπολεμικά άρχισε να μεταβάλλεται, επομένως και τα πρότυπα, ειδικά όταν ο αριθμός μονογονεϊκών οικογενειών αυξάνεται συνεχώς , με τις μητέρες να καλούνται να έχουν διττό ρόλο κάτι που από μόνο του είναι πολύ στρεσογόνο και για τις ίδιες και τα παιδιά αυτών, χωρίς να συνυπολογίζουμε όλες τις οικογενειακές και κοινωνικές μεταβλητές. Γενικά όμως ως γονείς περνούμε λιγότερο ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά μας, αφήνοντας πολλές φορές την τεχνολογία ανεξέλεγκτα να παίρνει τον ρόλο του παιδαγωγού. 

Τα παιδιά που χαρακτηρίζονται με ΔΕΠΥ έχουν ένα βαθύ υποφέρειν. Αυτό όμως είναι εξαιτίας μια βιοχημικής ανισορροπίας ; Η απάντηση δεν είναι απλή όπως διαπιστώνουμε. Άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, που βιώνουν τον φόβο, την απόρριψη, χαμηλή αυτοπεποίθηση, άγχος κτλ αναπτύσσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές. Η αξίες και η ηθική σε έναν άνθρωπο δεν γεννώνται από βιοχημικές αντιδράσεις. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την πνευματική και ψυχοσυναισθηματική συμπεριφορά είναι πολλαπλοί και όταν ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του κάθε ατόμου προσβάλλεται η φύση του, τότε προσπαθεί να αναπτύξει άμυνες. Ένα παιδί θα φωνάζει ή θα σηκώνεται στην μέση του μαθήματος ίσως για να τραβήξει την προσοχή, μπορεί να κλαίει για να συγκινήσει και να πάρει την παρηγοριά, την αγκαλιά ή ακόμη και να βρίσει, να χτυπήσει γιατί αισθάνεται θυμό, από μια αδικία που βιώνει.  

Όταν φτάσουμε σε αυτές τις επίκτητες συμπεριφορές πρέπει να εξετάσουμε τα αίτια. Οι γονείς έχουν πολύ μεγάλη ευθύνη και χρειάζεται κάποιος να έχει υψηλό βαθμό επίγνωσης της σπουδαιότητας του έργου του.  

Επομένως γίνεται σαφές πως οφείλουμε να εφαρμόσουμε ασφαλέστερες μεθόδους αντιμετώπισης της ΔΕΠΥ, δηλαδή εκείνης της ομάδας συμπεριφορών, όχι μη κοινωνικά αποδεκτών αλλά εκείνων που κατά περίπτωση πάντα στοιχειοθετούν μια ψυχοσυναισθηματική και διανοητική εκτροπή του οργανισμού.

Η Ομοιοπαθητική πολλές φορές καλείται να αντιμετωπίσει ανάλογες περιπτώσεις, όπως υπερκινητικότητα, θυμό , άγχος κτλ, ακόμη και σε παιδιά, χωρίς χημικές παρεμβάσεις.

Υπάρχουν πολλές πια διπλές τυφλές μελέτες που επιβεβαιώνουν τα θετικά αποτελέσματα της Ομοιοπαθητικής θεραπευτικής.

Το 2005 δημοσιεύτηκε στο European Journal of Pediatrics διπλή τυφλή μελέτη που επιβεβαιώνει την θεραπευτική αποτελεσματικότητα της Ομοιοπαθητικής στην ΔΕΠΥ, όμως

οφείλουμε σε αυτό το σημείο να διευκρινίσουμε πως η δυσκολία διεξαγωγής τέτοιων μελετών είναι μεγάλη, διότι η Ομοιοπαθητική αγωγή που δίδεται σε κάθε έναν ασθενή ξεχωριστά είναι διαφορετική και με βάση την ιδιαίτερη συμπτωματολογία του.

Σε άλλη μελέτη συγκρίνεται η αποτελεσματικότητα της  μεθυλφαινιδάτης (Ritalin) με την Ομοιοπαθητική αγωγή. Σε σύνολο 115 παιδιών με μέσο όρο ηλικίας τα 8 έτη συμπέραναν πως η Ομοιοπαθητική αγωγή είναι τουλάχιστον το ίδιο αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της υπερκινητικότητας και της διάσπασης προσοχής. Με 2 όμως θεμελιώδεις διαφορές: στην Ομοιοπαθητική δεν έχουμε παρενέργειες και θεραπεύουμε ασθενείς και όχι ασθένειες, δηλ τα συμπτώματα αξιολογούνται ως η προσπάθεια του οργανισμού να ανταπεξέλθει σε μια κατάσταση, δεν είναι δηλ το πρόβλημα αλλά καταδεικνύουν την αντίδραση του οργανισμού για να επέλθει ομοιόσταση στο καλύτερο δυνατό σημείο.

Η ΔΕΠΥ ως διάγνωση τυγχάνει πολλών αμφισβητήσεων και  μιας συνεχούς διαμάχης. Ασχέτως των διαφωνιών δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τα προσωπικά, οικογενειακά και κοινωνικά προβλήματα που εγείρονται από το σύνολο των διαταραχών, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στην διάγνωσή της .

Το περιβάλλον, η διατάραξη της οικογενειακής ισορροπίας αλλά και τα επιβεβλημένα κοινωνικά μοντέλα συμπεριφοράς μαζί με την επιβάρυνση του οργανισμού από χημικούς παράγοντες συνθέτουν το μωσαϊκό αυτής της διαταραχής.

Τελευταία σημαντική παράμετρος είναι η επίδραση των φυτοφαρμάκων (αλλά και γενικότερα των χημικών) και κατά πόσο αυτά συμβάλουν στην εμφάνιση της ΔΕΠΥ. Ομάδα ερευνητών δημοσίευσε τα αποτελέσματα μελέτης στο περιοδικό Pediatrics επισημαίνοντας ότι τα φυτοφάρμακα επιδρούν στους νευροδιαβιβαστές προκαλώντας δυσάρεστα νευρολογικά και συμπεριφοριολογικά αποτελέσματα. Σαφώς δεν σημαίνει πως όλα τα παιδιά που εκτίθενται σε αυτές τις ουσίες θα αναπτύξουν ΔΕΠΥ, όμως καταδεικνύεται η ευαισθησία συγκεκριμένων ατόμων σε ορισμένα χημικά.

Με βάση όλα τα παραπάνω ας αναρωτηθούμε το εξής: εφόσον ο εγκέφαλος του ανθρώπου και κατ’ επέκταση ενός παιδιού αναπτύσσεται, οξύνεται και ωριμάζει από την αλληλεπίδρασή του με το περιβάλλον, μπορούμε να ζητήσουμε από το κάθε παιδί ξεχωριστά και ανεξάρτητα από το οικογενειακό και κοινωνικό-πολιτισμικό του υπόβαθρο, ανεξάρτητα και από τα βιώματά του, να προσαρμοστεί σε ένα τυποποιημένο περιβάλλον όπως πολλές φορές επιτάσσεται ;

Η Ομοιοπαθητική θεραπευτική μπορεί να επέμβει ουσιαστικά και σε βάθος. Όταν μια επίκτητη κατάσταση έχει παρουσιαστεί σε ένα οργανισμό, όταν έχει υπάρξει παρέμβαση στην φυσιολογική νευροβιολογία του οργανισμού, τότε εκείνος αντιδρά και παρουσιάζει συμπτώματα.

Για την Ομοιοπαθητική,  η καταστολή των συμπτωμάτων μέσω χημικών παρεμβάσεων δεν είναι η λύση, αλλά απλώς εμποδίζει στο να βλέπουμε το πρόβλημα. Είναι συχνό στο Ομοιοπαθητικό Ιατρείο η αντιμετώπιση υπερκινητικών παιδιών, με διάσπαση προσοχής, πολυλογίας, θυμού, άγχους κτλ. Στο κάθε παιδί ο Ομοιοπαθητικός Ιατρός καλείται μέσω του ιστορικού, δηλ της καταγραφής των συμπτωμάτων, να στοιχειοθετήσει ουσιαστικά το προφίλ της παθολογικής κατάστασης, της εκτροπής που υφίσταται ο οργανισμός από την φύση του και δίνοντας το σωστό κατά περίπτωση Ομοιοπαθητικό φάρμακο, να τον οδηγήσει σε θεραπεία, επαναφέροντας την φυσιολογική νευροβιολογία του οργανισμού απελευθερώνοντάς τον διανοητικά, ψυχικά και σωματικά.

 Ας δούμε την ΔΕΠΥ ως μέρος ενός γενικότερου προβλήματος, μέσα στο οποίο καταφαίνονται και οι δικές μας αδυναμίες , οι οποίες αντανακλώνται με έναν δυσάρεστο τρόπο στην ψυχοσυναισθηματική υγεία των παιδιών μας. Η Ιπποκρατική εντολή στον ιατρό είναι: «ωφελέειν, ή μη βλάπτειν». Την ίδια εντολή ας ακολουθούμε ως γονείς και κοινωνία.

Βιβλιογραφία:

• Eur J Pediatr. 2005 Dec;164(12):758-67. Epub 2005 Jul 27.

Homeopathic treatment of children with attention deficit hyperactivity disorder: a randomised, double blind, placebo controlled crossover trial.

Frei H1, Everts R, von Ammon K, Kaufmann F, Walther D, Hsu-Schmitz SF, Collenberg M, Fuhrer K, Hassink R, Steinlin M, Thurneysen A.

• Br Homeopath J. 2001 Oct;90(4):183-8.

Treatment for hyperactive children: homeopathy and methylphenidate compared in a family setting.

Frei H1, Thurneysen A.

• http://www.adhdhellas.org/
• https://www.huffingtonpost.com/dana-ullman/adhd-homeopathy_b_862492.html?guccounter=1
• Η εξέλιξη της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) στον χρόνο

Α.  Κουμούλα,Τμήμα  Ψυχιατρικής  Παιδιών  και  Εφήβων,  ΓΝΑ  «Σισμανόγλειο»,  Αθήνα. Ψυχιατρική 2012, 23:Π49–Π59

• Pesticide Exposure and Child Neurodevelopment

Summary and Implications, Jianghong Liu, PhD, Associate Professor and Erin Schelar, BSN, nursing student

Jianghong Liu, School of Nursing and School of Medicine;

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4247335/

• Διατηρώντας την ψυχική υγεία των παιδιών με την Ομοιοπαθητική Ιατρική. Σ.Κυβέλλος , Κέντρο Κλασσικής Ομοιοπαθητικής,  http://classical-homeopathy.gr/?q=el/node/202
• Levels fo Health, G.Vythoulkas, IACH.